ChatGPT’s spreadsheetagent: een gamechanger voor planeconomie

De invloed van ChatGPT’s spreadsheetagent op de adviesrol binnen planeconomie

Tot voor kort was ChatGPT vooral bekend als taalmodel: een digitale assistent voor teksten, rapporten en correspondentie. Voor financiële berekeningen of gebiedsontwikkeling bood het weinig meerwaarde. Sinds kort is dat echter veranderd.

ChatGPT introduceerde onlangs de spreadsheetagent: een functie die vanuit korte instructies zelfstandig Excel-modellen genereert, inclusief volledige berekeningen en scenario’s. Een opdracht als „Maak een haalbaarheidsberekening in Excel voor een woningbouwproject met 300 woningen en ondergrondse parkeervoorzieningen” resulteert binnen enkele minuten in een werkbare spreadsheet. Er kunnen eenvoudig verschillende varianten worden gegenereerd. Hoewel deze functionaliteit zeker nog niet volledig is wordt verwacht dat dit op zeer korte termijn aanzienlijk zal verbeteren gezien de razendsnelle ontwikkeling van deze technologie.

Deze ontwikkeling leidt tot een verschuiving in het vakgebied van de planeconomie: adviseurs worden minder gebruiker van Excel, en meer regisseur van AI die de spreadsheets produceert. Wat betekent deze verschuiving voor de dagelijkse praktijk van financieel adviseurs en planeconomen?

Planeconomie: ondenkbaar zonder Excel

Professionals die werkzaam zijn binnen gebiedsontwikkeling en planeconomie kennen het belang van een goede spreadsheet. Grondexploitaties, haalbaarheidsstudies en risicoanalyses worden bijna zonder uitzondering opgesteld in Excel. Dit is werk dat veel tijd en aandacht vraagt en bovendien foutgevoelig is. Een kleine fout kan grote gevolgen hebben, zowel financieel als bestuurlijk.

Het maken van betrouwbare spreadsheets vereist ervaring, kennis en precisie. Tegelijkertijd neemt de druk vanuit opdrachtgevers toe: resultaten moeten sneller beschikbaar zijn en er is een groeiende vraag naar het doorrekenen van meerdere scenario’s en varianten.

Van Excelgebruiker naar AI-regisseur

Met de spreadsheetagent binnen ChatGPT krijgt de adviseur meer directe invloed op de creatie van spreadsheetmodellen. In plaats van het controleren en aanpassen van bestaande spreadsheets, geeft de adviseur nu vooral heldere instructies en randvoorwaarden aan AI. Hierdoor verloopt het proces van het opstellen van haalbaarheidsanalyses en second opinions efficiënter en sneller.
Daarnaast maakt AI het eenvoudig om snel meerdere scenario’s door te rekenen. Adviseurs kunnen zich hierdoor meer focussen op het formuleren van strategische keuzes, het interpreteren van de uitkomsten en het geven van diepgaand advies aan opdrachtgevers.

Een veranderende adviesrol: nadruk op regie en interpretatie

De nieuwe rol van de adviseur vraagt expliciet om een sterke regie op het proces en scherpe interpretatie van resultaten. De adviseur blijft verantwoordelijk voor het bewaken van kwaliteit en betrouwbaarheid van AI modellen en resultaten. Hij moet er scherp op toezien dat de input zorgvuldig wordt gekozen, de aannames realistisch zijn en rekening houden met contextspecifieke factoren, zoals lokaal beleid en bestuurlijke voorkeuren.
Hierdoor wordt het kritisch denkvermogen en de inhoudelijke kennis van de adviseur nog belangrijker. De adviseur bepaalt welke resultaten bruikbaar zijn en vertaalt deze naar praktische adviezen voor opdrachtgevers. Dit zorgt ervoor dat hij niet alleen uitvoerend, maar vooral ook strategisch betrokken blijft bij het adviesproces.
Waar voorheen in planeconomie vaardigheden als Excel‑expertise, prijsbepaling, juridische kennis en regelgeving centraal stonden, verschuiven de gevraagde skills met de opkomst van AI—met name dankzij tools als ChatGPT—naar geheel nieuwe gebieden.
De belangrijkste nieuwe vaardigheden voor de planeconoom worden:

• AI‑geletterdheid en modelbegrip: Begrijpen hoe AI‑systemen werken, de uitkomsten interpreteren en weten waar de beperkingen liggen. Dit betekent niet alleen kunnen werken met AI‑tools, maar ook kritisch blijven over de toepassing en betrouwbaarheid.

• Data‑analyse en interpretatie: Waar ‘handwerk’ en rekenmodellen geautomatiseerd raken, draait het werk straks om het duiden van data, het verbinden van meerdere databronnen, het interpreteren van uitkomsten en het vertalen hiervan naar strategisch advies.

• Ethisch en transparant oordelen: Nieuwe vragen rondom ethiek en transparantie worden belangrijk. Kun je uitleggen waarom een AI‑aanbeveling wordt gedaan? Durf je risico’s en bias in automatische modellen te beoordelen?

• Probleemoplossend en creatief denken: Door de automatisering van standaardanalyses komt er meer ruimte en noodzaak voor creativiteit en innovatieve scenario’s, juist in niet‑standaardsituaties.

• Communicatie en samenwerking: Effectief overleg voeren met opdrachtgevers over AI‑uitkomsten, vertaalslagen maken naar de praktijk en samenwerking met techniek‑ en dataspecialisten vormen een groter deel van het werk.

• Continu leren en aanpassingsvermogen: De technologie ontwikkelt zich snel; wie toekomstbestendig wil zijn, ontwikkelt een lerende houding en investeert blijvend in nieuwe vaardigheden en methodes.

Dus: in plaats van vooral technische rekenvaardigheid en kennis van tarieven en regels, verschuift het profiel naar hybride vaardigheden: datagedreven, kritisch, ethisch, creatief en communicatief sterk. Hoewel deze vaardigheden nu al een rol spelen, worden ze in een AI-gedreven werkomgeving steeds belangrijker. Traditionele skills verdwijnen niet volledig, maar vormen de basis waarop deze nieuwe skillset wordt gebouwd.

AI-ondersteuning: mogelijkheden en aandachtspunten

De voordelen van deze technologie zijn evident. De inzet van de spreadsheetagent leidt tot snellere beschikbaarheid van modellen en biedt een aanzienlijke efficiëntieverbetering. Ook worden veel voorkomende menselijke fouten, zoals typefouten of vergeten formules, grotendeels voorkomen doordat AI consistent en nauwkeurig werkt.

Tegelijkertijd kent deze technologie beperkingen. De spreadsheetagent is nieuw en moet zich nog verder bewijzen. Hierdoor kan het voorkomen dat de agent onjuiste aannames gebruikt, verkeerde data kiest of formules genereert die niet aansluiten bij de werkelijkheid.

De adviseur draagt nog steeds de verantwoordelijkheid om iedere spreadsheet inhoudelijk te controleren voordat deze voor advies aan opdrachtgevers wordt ingezet. Vertrouwen op AI zonder inhoudelijke controle is onverstandig. Bovendien zal de adviseur expliciet rekening moeten houden met aspecten als privacy en dataveiligheid, zeker wanneer de agent informatie uit externe bronnen gebruikt.

Conclusie: de adviseur behoudt regie

De komst van ChatGPT’s spreadsheetagent is een kansrijke ontwikkeling binnen de planeconomie. Deze technologie stelt adviseurs in staat om hun werkzaamheden efficiënter en inhoudelijk sterker uit te voeren, mits met de juiste zorgvuldigheid toegepast.

De adviseur is geen gebruiker of bouwer van modellen, maar een regisseur van het rekenproces, die opdrachten formuleert, resultaten controleert en op basis hiervan waardevol advies geeft aan opdrachtgevers.

Uiteindelijk gaat het bij planeconomische advisering om het zorgvuldig afwegen van risico’s, kansen en scenario’s. De spreadsheetagent kan daarin krachtig ondersteunen, maar het is uitsluitend de adviseur die bepaalt of de uitkomsten inhoudelijk kloppen en bruikbaar zijn voor de praktijk.

In gesprek over de toekomst

Benieuwd wat AI en (ChatGPT’s) spreadsheetagents in de toekomst kunnen betekenen voor planeconomie en gebiedsontwikkeling? Als innovatieve organisatie gaan we graag het gesprek aan. We verkennen samen kansen, risico’s en randvoorwaarden—met oog voor beleid, governance en praktische toepasbaarheid. Neem gerust contact op via info@pasbv.nl of bel 0598 61 23 80 (Groningen) / 030 63 53 400 (Houten).

Meer weten? In onze podcast bespreken we de nieuwste AI-ontwikkelingen in de planeconomie en wat dit kan beteken voor het vak planeconomie: Podcast luisteren