Nederland is aan het vergrijzen. Op 1 januari 2023 telde Nederland meer dan 3,6 miljoen inwoners met een leeftijd van 65 jaar of ouder en vormden daarmee 20,2 procent van de Nederlandse bevolking. Dit aantal is hard gestegen. In 1990 had namelijk nog maar 12,8 procent van de Nederlanders een leeftijd van 65 of ouder. Volgens de huidige prognoses zal dit aantal de komende jaren nog verder toenemen. Ook zal er een ‘dubbele vergrijzing’ plaatsvinden. Dit houdt in dat zowel het aantal ouderen als hun leeftijd zal stijgen. Vergrijzing kan worden gezien als een gevolg van succesvolle menselijke ontwikkeling in de afgelopen eeuw. Echter brengt vergrijzing ook negatieve gevolgen met zich mee. Zo zal de grijze druk, de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar, steeds verder toenemen. In 2020 was de grijze druk 33,3 procent, in 2040 zal dit naar verwachting toenemen tot 50,1 procent. Ook zullen de uitgaven aan langdurige zorg en ondersteuning de komende twee decennia naar verwachting toenemen in Nederland. Dit komt mede door de dubbele vergrijzing en doordat het beroep op zorgvoorzieningen toeneemt naarmate men ouder wordt. Als gevolg hiervan is de zorgpremie in Nederland in 2023 met 8,4 procent gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor.
Tekort verzorgings- en verpleeghuizen
Een ander gevolg van vergrijzing is dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. Dit komt mede doordat veel ouderen de wens hebben zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen, maar ook doordat er te weinig plek is in verzorgings- en verpleeghuizen. Het aantal ouderen en zieken in Nederland die 24-uurs zorg nodig hebben, groeit. In 2023 wachtten meer dan 22.000 mensen op een plek in een verpleeghuis. Met de toenemende (dubbele) vergrijzing wordt dit probleem steeds groter. Toch is het bijbouwen van verzorgings- en verpleeghuizen geen optie om meer plekken te creëren vanwege de personeelstekorten in de ouderenzorg. In 2023 was er een tekort van 13.000 mensen in de verpleeghuiszorg, naar verwachting zal dit oplopen tot een tekort van bijna 38.000 mensen in 2032.
Age-friendly cities
Aangezien ouderen steeds langer thuis blijven wonen heeft de World Health Organization [WHO] in 2007 het concept age friendly cities geïntroduceerd in hun rapport ‘Global age-friendly cities: a guide’. Volgens de WHO stimuleert een age-friendly city actief ouder worden door kansen op het gebied van gezondheid, participatie en veiligheid te optimaliseren. In de praktijk betekent dit dat een age-friendly city haar structuren en diensten toegankelijk maakt voor ouderen met uiteenlopende behoeften en capaciteiten. De WHO onderscheidt acht verschillende domeinen waarop een stad age-friendly kan zijn, waaronder huisvesting. In dit domein is er onder andere aandacht voor de betaalbaarheid, het design, nodige aanpassingen en onderhoud van huisvesting.
Woonwensen van ouderen
Dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen hoeft niet altijd een probleem te zijn, aangezien veel ouderen graag zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen. Ouderen krijgen naarmate ze ouder worden steeds meer te maken met verminderde autonomie en capaciteiten. Verhuizen betekent voor veel ouderen dat ze nog meer autonomie verliezen, waardoor veel ouderen wensen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen.
Daarnaast kan het voor ouderen ook financieel ongunstig zijn om te verhuizen. Ouderen hebben vaak te maken met lage woonlasten, bijvoorbeeld doordat zij al lang in een corporatiewoning wonen en daarom een lage huurprijs betalen of doordat zij de hypotheek van hun woning al hebben afbetaald. Verhuizen betekent voor ouderen dan ook vaak minder woonruimte voor hogere woonlasten. Hierdoor blijven veel ouderen in hun huidige woning, ondanks dat deze misschien niet meer aansluit bij hun woonwensen en behoeften.
Kosten seniorenwoningen
Het tekort aan seniorenwoningen is naast vergrijzing en de daardoor toenemende vraag ook voor een deel te wijten aan de hoge kosten van seniorenwoningen. Afhankelijk van het type woning liggen de bouwkosten van seniorenwoningen gemiddeld 15% hoger per woning in vergelijking met een gemiddeld appartement in de sociale sector. Dit komt doordat er doorgaans meer investeringen nodig zijn voor een seniorenwoning. Deze hogere kosten zijn bijvoorbeeld toe te schrijven aan een groter oppervlak, een scootmobielplek inclusief laadpunt, een grotere ontsluiting en bredere galerijen. Andere voorbeelden zijn extra eisen voor de badkamer, elektrische deurbediening, een recreatieruimte en een extra (brancard)lift.
Ook de locatie van seniorenwoningen is van invloed op de kosten. Voor ouderen is het vaak wenselijk, juist ook om hun zelfstandigheid te waarborgen, dat ze in de nabijheid van voorzieningen zoals een supermarkt of buurtcentrum wonen. De hoge prijzen van deze centrumlocaties leiden hierdoor tot hoge prijzen van seniorenwoningen.
Belang seniorenwoningen
Seniorenwoningen spelen een belangrijke rol in de doorstroom op de woningmarkt. Doorstroom zorgt ervoor dat de huidige woningvoorraad effectiever benut wordt. Het toevoegen van woningen voor ouderen aan de woningmarkt kan dan ook tot wel vijf verhuizingen leiden als gevolg van de doorstroom die hierdoor in gang wordt gezet (Stec groep, 2022) . Ter vergelijking, een nieuwe starterswoning leidt in de regel tot maximaal één verhuizing. Zowel voor ouderen zelf, als de hele woningmarkt is het dus van belang dat er voldoende seniorenwoningen zijn.
Vragen over levensloopbestendige huisvesting?
Vragen over levensloopbestendige huisvesting. Of wellicht over een ander onderwerp? Neem contact met ons op! PAS bv staat al ruim 30 jaar bekend om een daadkrachtige en heldere aanpak op het gebied van advies planeconomie en gebiedsontwikkeling. Met hun kennis van de markt en jarenlange ervaring met financiële modellen begeleiden de adviseurs van PAS bv gemeenten, projectontwikkelaars en woningbouwcorporaties op het gebied van planeconomie, gebiedsontwikkeling, grondbeleid en omgevingsrecht. Wilt u samenwerken met PAS bv? Stuur een mail naar info@pasbv.nl of bel naar 0598 61 23 80 voor onze locatie in Groningen of 030 63 53 400 voor onze locatie in Houten.
